De berg van licht is een historische roman over de opkomst en val van Bassianus-Antoninus-Helegabalus (Heliogabalus), een jonge en mooie androgyne Syrische zonnepriester, die door de Romeinen tot keizer wordt verheven en van 218 tot 222 over het in verval rakende Romeinse rijk heerste. Op een zeer beeldende manier, vol esthetisch hedonisme en met talloze verwijzingen naar homo-erotische liefde, weet Couperus het decadente Rome tot leven te wekken. De berg van licht wordt door velen gezien als Couperus' beste historische roman. Louis Couperus (1863-1923) wordt door velen beschouwd als een van de belangrijkste schrijvers uit de Nederlandse literatuur. Hij is auteur van een enorm oeuvre van o.a. psychologische romans, historische romans, reisimpressies, etc.

De amorele en schelmachtige levensgenieter Tobias Termaete, met zijn dandyisme en zijn verachting van andere mensen, bezint zich op zijn leven na de ontvangst van een briefje over de zelfmoord van een bekende, en aanvaard de zekerheid van de dood. Merkwaardig genoeg lukt het hem steeds weer zich de dood van het lijf te houden en slaagt hij er ten slotte in te breken met het verleden. Dit in zuiver en suggestief proza geschreven verhaal behoort tot de hoogtepunten uit onze romanliteratuur. J. van Oudshoorn, pseudoniem van Jan Koos Feylbrief (1876-1951), is een van de merkwaardigste schrijvers van zijn generatie. ‘Nee, ik geloof niet dat er in de Nederlandse literatuur noch ook in andere literaturen iets soortgelijks te vinden is en daarom behoren de werken van Van Oudshoorn voor mij bij ‘het beste aller dingen’.’ – Maarten ’t Hart

Marianne Philips verrast met deze sprankelende roman over het revolutionaire, tragische en luchthartige Wenen van 1933. Rondom een gouden bruiloft als middelpunt speelt zich het kleurig gebeuren af van één etmaal: politieke beroering, verarmde aristocratie, muziek, liefde, ontwortelde felle jeugd. Philips heeft de verhalen van de verschillende personages zo prachtig in elkaar laten grijpen dat er een organische eenheid is ontstaan, waar speelsheid en tragiek, bruiloftsgenoegens en noodlotsdreiging afwisselen en elkaars effect versterken. Maar het allermooiste is wel dat in dit wisselende spel van tegendelen de sfeer van het oude, voorbije Wenen aanwezig is, onvergankelijk in zijn onvergankelijkheid. Met Bruiloft in Europa heeft Philips een uitermate levenskrachtige roman geschreven, die in zijn veelzijdige mensenliefde tot de opvallendste romans van de Nederlandse literatuur gerekend mag worden.

Afke's tiental is het ontroerende verhaal over een gezin met tien kinderen dat in armoede leefde op het Friese platteland aan het einde van de 19e eeuw. Het verhaal is gebaseerd op gebeurtenissen die werkelijk hebben plaatsgevonden. Ze werden aan de schrijfster verteld door Hiltje, die bij haar als dienstmeisje in de huishouding werkte en de oudste dochter was van Harmke Feenstra-Tuinstra, die in het boek Afke wordt genoemd. Afke's tiental verscheen voor het eerst in 1903 en is een van de klassiekers uit de Nederlandse jeugdliteratuur. Nynke van Hichtum is het pseudoniem van Sjoukje Bokma de Boer (1860-1939). Zij wordt beschouwd als de belangrijkste kinderboekenschrijfster uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Zowel tijdens haar leven als daarna kreeg haar werk veel waardering.

Een liefde (1887) is het romandebuut van Lodewijk van Deyssel en is de eerste naturalistische roman in Nederland. De hoofdpersoon, Mathilde, is een naar liefde hunkerende jonge vrouw die zich teleurgesteld voelt in haar huwelijk. Van Deyssel schreef zoals er niet eerder in het Nederlands geschreven was, niet alleen de stijl was origineel, het was ook de eerste roman waarin zeer expliciet de seksuele extase van een jonge vrouw wordt beschreven. Het boek veroorzaakte een hoop commotie, de meeste critici vonden het zeer aanstootgevend. Dit leidde ertoe dat de tweede druk pas jaren later verscheen en door Van Deyssel werd gekuist. Dit is een heruitgave in moderne spelling naar de eerste druk.

De ontwikkelingsroman De winkeljuffrouw uit l’Oiseau d’Or (1903) van Cornélie Noordwal (1869-1928) gaat over het wel en wee van de rebelse Nora die in een chique Haagse hoedenwinkel komt te werken. Noordwals werk werd in het verleden gestereotypeerd als triviaal. Daarmee werd ze echter tekortgedaan en de laatste tijd worden haar romans steeds meer op waarde geschat. De Haagse roman De winkeljuffrouw uit l’Oiseau d’Or behoort tot haar beste werk en is door de levendige dialogen en een vlotte verteltrant met veel ironische humor een genoegen om te lezen. ‘Een heerlijk boek. Ik zal niet rusten voor ik álles van Noordwal gelezen heb. Die critici, indertijd, waren vervelende, geborneerde seksisten. Haar proza is een dikke eeuw na dato nog steeds fris en geestig.’ – Sylvia Witteman

Frederik van Eedens roman 'Van de koele meren des doods' is een klassieker uit de Nederlandse letterkunde. Toen het pas verschenen was echter, werd de schrijver van alle kanten fel bekritiseerd. De algemene toon van de kritiek was dat de medicus, Van Eeden was behalve schrijver ook psychiater, meer aan het woord was dan de dichter. Van Eeden heeft geprobeerd zich te verdedigen tegen die kritiek in een voorwoord bij de tweede druk. Hierin protesteert hij er tegen, dat men zijn werk beschouwd had 'als de zielkundige studie van een min of meer pathologisch geval Dit is de banale opvatting van oppervlakkig-denkende en gevoelende lezers... Dit werk nu is geheel door kunstenaars-motieven ontstaan, en wetenschappelijke motieven zijn er ten enenmale vreemd aan gebleven. Hoezeer de schrijver ook moge tekort gekomen zijn in de uitvoering, de bedoeling was geen andere dan de weergave, het weder doen ondervinden, door anderen, van de zelf ondergane schoonheids-emotie.'Men bleef echter nog jarenlang afwijzend staan tegenover het boek. Wat er duidelijk aan de hand was echter, was dat Van Eeden zijn tijd ver vooruit was. Voor de hedendaagse lezer, die over het algemeen vertrouwd is met de psychologische en naturalistische roman, hoeft er geen twijfel over de motieven van Van Eeden te bestaan en is het voorwoord met de verdediging dan eigenlijk ook overbodig geworden.Frederik van Eeden (1860-1932) was arts, psychiater, romancier, dichter, wereldverbeteraar en nog veel meer. Hij was een van de medeoprichters van 'De Nieuwe Gids', de spreekbuis van de Tachtigers, en is vooral bekend geworden door de romans 'De kleine Johannes' en 'Van de koele meren des doods'

De 'Julia' is het bekendste voorbeeld van het sentimentalisme in de Nederlandse letterkunde. Tevens is het een bijdrage tot de ontwikkeling van de roman, een genre dat in de 18e eeuw nog in de kinderschoenen stond. De roman was in die tijd een zeer omstreden tak van literatuur. Zulke geschriften zouden slechts leiden tot tijdsverspilling en ondermijning van de zeden. Men moet de 'Julia' niet als representatief zien voor Feiths gehele oeuvre. Het boekje vertegenwoordigt slechts een fase uit zijn ontwikkeling.Feith heeft onder de titel 'Mengelwerk' aan de 'Julia' een aantal prozastukken en gedichten toegevoegd die we volgens zijn eigen woorden moeten beschouwen als proeven die hij de lezer ter beoordeling voorlegt. In bijna al deze stukken is sprake van een of meer thema's die ook in de 'Julia' van belang zijn. In deze uitgave is het 'Mengelwerk' ook opgenomen.Rhijnvis Feith (1753-1824) was een veelzijdig auteur. Voordat hij als romancier debuteerde met de 'Julia' had hij al veel aanzien verworven als dichter.

'De kleine Johannes' is een sprookjesachtige ontwikkelingsroman met als kern de onvolkomenheid van de wereld en de drang van de mens naar het ideaal: de oorsprong van alle vooruitgang en grootse daden; een volkomen ideaal kan op aarde echter niet verwezenlijkt worden. 'De kleine Johannes' is een klein maar goed doordacht en in prachtige vorm geschreven pleidooi voor handhaving van het spiritualisme tegen het idealisme en materialisme.Frederik van Eeden (1860-1932) was arts, psychiater, romancier, dichter, wereldverbeteraar en nog veel meer. Hij was een van de medeoprichters van 'De Nieuwe Gids', de spreekbuis van de Tachtigers, en is vooral bekend geworden door de romans 'De kleine Johannes' en 'Van de koele meren des doods'.

De intens aangrijpende en hevig aandoenlijke roman 'Pijpelijntjes' over de homo-erotische vriendschap tussen de studenten Sam en Joop, die in de Amsterdamse buurt de Pijp wonen, was meteen bij verschijnen in 1904 al in opspraak. De auteur Jacob Israël de Haan (1881-1924) beschreef deze homoseksuele relatie zonder omhaal, alsof er in die tijd totaal geen taboe op homoseksualiteit rustte, alsof het toen al de normaalste zaak van de wereld was. Deze naïviteit kost De Haan zijn baan als onderwijzer, zijn betrekking als redacteur van de kinderrubriek van de socialistische krant 'Het Volk', schrijf 'ns een 'jongensboek' had zijn hoofdredacteur gesuggereerd, nou dat heeft-ie geweten, en zijn vriendschap met de schrijver Arnold Aletrino, aan wie hij de roman had opgedragen. Aletrino kocht, geschokt als hij was, aangezien zijn roepnaam Sam luidt en hij meende zich in een van de twee hoofdpersonen te herkennen, vrijwel de hele oplage op en trachtte verspreiding van het boek tegen te gaan. Hierdoor heeft in die tijd vrijwel niemand kennis kunnen nemen van de eerste druk. In de tweede druk is het verhaal omgewerkt, is de opdracht verdwenen en zijn Sam en Joop veranderd in Felix en Cor. Deze heruitgave geeft de oorspronkelijke tekst van de eerste druk weer. 'Pijpelijntjes' is een naturalistische roman. In de dialogen maakt De Haan gebruik van alledaagse spreektaal van de bewoners van de Pijp in Amsterdam. Het boek vertoont ook kenmerken van de Tachtigers, dat betreft met name het gebruik van nieuwvormingen. In het boek komen sadistische passages voor die, door de esthetiek en verfijnde wijze van beschrijven, eigenschappen van het decadentisme vertonen. Door de vele dialogen is het boek nog steeds verrassend goed leesbaar.

`De dood van mijn poes is niet alleen een aandoenlijk verhaal, het is ook in een aandoenlijke stijl geschreven, een onbevangen en liefkozende stijl, die blij uit de hand van de auteur glijd. Lodewijk van Deyssel omschreef de tederheid van het verhaal als volgt: `... welk een zilver-zuivere ziel en welk een strenge kunstkracht moet de man hebben, die zó van vuur en van ijs een hemelhoge graftempel weet te bouwen voor het dode zacht-kleine, klein-kleine, dat hij lief heeft gehad. Jac. van Looy (1855-1930) was schrijver en schilder. Als schrijver maakte hij deel uit van de beweging der Tachtigers. Als schilder wordt hij gerekend tot de Amsterdamse School. `De dood van mijn poes is voor het eerst verschenen in `De Nieuwe Gids; Jaargang 4 (1889). Voor deze uitgave is de spelling gemoderniseerd.