Moerassen gaat over een schrijver die bezig is met het schrijven van het verhaal Moerassen, al komt hij daar met zijn drukke sociale leventje nauwelijks aan toe. Moerassen wordt veelal gelezen als een amusante satire op de literaire saloncultuur in Parijs ten tijden van het symbolisme en daarom ook als een satire op een deel van Gides eigen literaire verleden in de kringen rond Mallarmé. Dit werk wordt door hedendaagse literaire critici beschouwd als een van de eerste moderne Franse verhalen dat mede de weg heeft gebaand voor de hedendaagse roman.

De verhalen in deze afwisselende bundel worden als Slauerhoffs beste proza beschouwd en weerspiegelen de persoonlijkheid van de rusteloze scheepsarts met zijn onvrede, zijn lusteloosheid, zijn scherpe, enigszins sarcastische humor, zijn romantisch verlangen en zijn ietwat bizarre fantasie.

Schoolidyllen gaat over de rebelse vriendinnen Jet, Jeanne, Noes, Lien en Maud en hun belevenissen op en rond de middelbare school. Het boek was toen het in 1900 verscheen meteen een sensatie, een nieuw type meisjesboek, deze bakvisroman betekende een breuk met het stichtelijke en moralistische in de toentertijd gangbare jeugdliteratuur. Bovendien is het geestig en levendig geschreven en weet het ook te ontroeren. Schoolidyllen is het bekendste boek van Top Naeff (1878-1953). De bestseller is door honderdduizenden meisjes gelezen en is een van de klassiekers uit de Nederlandse jeugdliteratuur.

De ontwikkelingsroman De winkeljuffrouw uit l’Oiseau d’Or (1903) van Cornélie Noordwal (1869-1928) gaat over het wel en wee van de rebelse Nora die in een chique Haagse hoedenwinkel komt te werken. Noordwals werk werd in het verleden gestereotypeerd als triviaal. Daarmee werd ze echter tekortgedaan en de laatste tijd worden haar romans steeds meer op waarde geschat. De Haagse roman De winkeljuffrouw uit l’Oiseau d’Or behoort tot haar beste werk en is door de levendige dialogen en een vlotte verteltrant met veel ironische humor een genoegen om te lezen. ‘Een heerlijk boek. Ik zal niet rusten voor ik álles van Noordwal gelezen heb. Die critici, indertijd, waren vervelende, geborneerde seksisten. Haar proza is een dikke eeuw na dato nog steeds fris en geestig.’ – Sylvia Witteman

Reis diep in de mysterieuze en onbegaanbare wildernis van Afrika met Joseph Conrads meesterwerk Hart der duisternis. Terwijl de hoofdpersoon, Marlow, zich een weg baant door onbekende wateren, ontvouwt zich een verhaal dat de grenzen tussen beschaving en barbarij, licht en duisternis, aftast.

Een liefde (1887) is het romandebuut van Lodewijk van Deyssel en is de eerste naturalistische roman in Nederland. De hoofdpersoon, Mathilde, is een naar liefde hunkerende jonge vrouw die zich teleurgesteld voelt in haar huwelijk. Van Deyssel schreef zoals er niet eerder in het Nederlands geschreven was, niet alleen de stijl was origineel, het was ook de eerste roman waarin zeer expliciet de seksuele extase van een jonge vrouw wordt beschreven. Het boek veroorzaakte een hoop commotie, de meeste critici vonden het zeer aanstootgevend. Dit leidde ertoe dat de tweede druk pas jaren later verscheen en door Van Deyssel werd gekuist. Dit is een heruitgave in moderne spelling naar de eerste druk.

Nana is een indringende schandaalroman van de Franse schrijver Émile Zola, die het verhaal vertelt van de opkomst en ondergang van de Parijse femme fatale Nana. Met haar onweerstaanbare schoonheid en charme klimt Nana op van arme cocotte tot een gevierde courtisane die de elite van de Parijse samenleving verleidt. Maar haar leven van luxe en genot eist uiteindelijk zijn tol. Zola schildert in Nana een levendig portret van de Franse samenleving in de tweede helft van de negentiende eeuw, met al zijn excessen, decadentie en morele verdorvenheid. De roman is een krachtige aanklacht tegen de excessen van de moderne samenleving en een indringende karakterstudie van een vrouw die probeert te ontsnappen aan haar lot, maar uiteindelijk wordt opgeslokt door haar eigen verlangens en zwakheden. Nana is een meesterwerk van de Franse literatuur. Émile Zola was een Franse schrijver en journalist die leefde van 1840 tot 1902. Hij staat bekend om zijn naturalistische romans, waaronder de twintigdelige cyclus Les Rougon-Macquart, waarvan Nana de negende roman is. Zola was een belangrijke figuur in het literaire landschap van de 19e eeuw en werd bekritiseerd en bewonderd om zijn controversiële romans. Zijn beroemdste werk is wellicht J’Accuse...!, een open brief aan de Franse president waarin het Franse leger ervan wordt beschuldigd een onschuldige joodse officier, Alfred Dreyfus, te hebben veroordeeld voor spionage. Deze brief leidde uiteindelijk tot de heropening van de zaak en de uiteindelijke vrijlating van Dreyfus. Zola stierf in 1902 door koolmonoxidevergiftiging.

Afke's tiental is het ontroerende verhaal over een gezin met tien kinderen dat in armoede leefde op het Friese platteland aan het einde van de 19e eeuw. Het verhaal is gebaseerd op gebeurtenissen die werkelijk hebben plaatsgevonden. Ze werden aan de schrijfster verteld door Hiltje, die bij haar als dienstmeisje in de huishouding werkte en de oudste dochter was van Harmke Feenstra-Tuinstra, die in het boek Afke wordt genoemd. Afke's tiental verscheen voor het eerst in 1903 en is een van de klassiekers uit de Nederlandse jeugdliteratuur. Nynke van Hichtum is het pseudoniem van Sjoukje Bokma de Boer (1860-1939). Zij wordt beschouwd als de belangrijkste kinderboekenschrijfster uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Zowel tijdens haar leven als daarna kreeg haar werk veel waardering.

In De tijdmachine reist een Victoriaanse wetenschapper naar het jaar 802.701 na Christus, waar hij tot zijn vreugde ontdekt dat het lijden is vervangen door schoonheid en tevredenheid in de vorm van de Eloi, een decadente elfachtige soort die afstamt van de mens. Maar hij komt er al snel achter dat ze slechts de restanten zijn van een eens grote cultuur – nu zwak en in angst levend voor nog een ander ras dat blijkt te bestaan, de angstaanjagende aapachtige Morlocks die op de loer liggen in diepe tunnels en die zijn terugkeer naar het heden bedreigen. De tijdmachine is huiveringwekkend, profetisch en enorm invloedrijk. De roman wordt beschouwd als een van de vroegste sciencefictionwerken en Wells als de grondlegger van het subgenre tijdreizen.

De novelle Carmen van de Franse schrijver Prosper Mérimée vormde de basis voor de wereldberoemde gelijknamige opera van Georges Bizet. Het gepassioneerde liefdesverhaal van de vrijheidslievende Spaanse zigeunerin Carmen en de trotse Baskische don José Navarro illustreert een mengeling van romantiek en realisme die als typerend voor de stijl van Mérimée kan worden beschouwd. Het verhaal staat bol van de dramatiek die grotendeels is gebaseerd op de noodlottige aantrekkingskracht die de beide hoofdpersonen op elkaar uitoefenen en op de onverenigbaarheid van beide karakters. ‘Mérimée’s Carmen is de korte, krachtige versie van dat verhaal waarvan wij kennelijk niet genoeg kunnen krijgen en dat samen kan worden gevat in drie woorden: verlangen, verleiding, ondergang.’ – Arnon Grunberg

De zeventienjarige Effi Briest, de enige dochter van een aristocraat, wordt uitgehuwelijkt aan de veel oudere baron Geert von Innstetten, een vroegere aanbidder van haar moeder. Hij is een ambitieuze man van karakter en principes, Effi kan volgens haar ouders een welvarende toekomst tegemoet zien. Maar wanneer ze zich in de benauwende sfeer van het provinciestadje Kessin bevindt waar haar man districtscommissaris is, in een huis dat haar angst aanjaagt, en haar man, die innemend en correct maar geen romanticus is, vaak voor zijn werk van huis is, begint ze zich eenzaam en verloren te voelen in dit gearrangeerde huwelijk. In Effi portretteert Fontane met sympathie en psychologische scherpte het lot van een jonge vrouw die gevangen zit in een ongelukkig huwelijk, en de tragische gevolgen van het overtreden van meedogenloze sociale codes. Effi Briest is een hoogtepunt in de Duitse literatuur, een intrigerende en vlot geschreven klassieker die gerekend wordt tot een reeks negentiende-eeuwse realistische romans als Madame Bovary, Anna Karenina, La Regenta, Verboden liefde en Eline Vere. ‘Een Europees meesterwerk.’ – Thomas Mann

Marianne Philips verrast met deze sprankelende roman over het revolutionaire, tragische en luchthartige Wenen van 1933. Rondom een gouden bruiloft als middelpunt speelt zich het kleurig gebeuren af van één etmaal: politieke beroering, verarmde aristocratie, muziek, liefde, ontwortelde felle jeugd. Philips heeft de verhalen van de verschillende personages zo prachtig in elkaar laten grijpen dat er een organische eenheid is ontstaan, waar speelsheid en tragiek, bruiloftsgenoegens en noodlotsdreiging afwisselen en elkaars effect versterken. Maar het allermooiste is wel dat in dit wisselende spel van tegendelen de sfeer van het oude, voorbije Wenen aanwezig is, onvergankelijk in zijn onvergankelijkheid. Met Bruiloft in Europa heeft Philips een uitermate levenskrachtige roman geschreven, die in zijn veelzijdige mensenliefde tot de opvallendste romans van de Nederlandse literatuur gerekend mag worden.