Afke's tiental is het ontroerende verhaal over een gezin met tien kinderen dat in armoede leefde op het Friese platteland aan het einde van de 19e eeuw. Het verhaal is gebaseerd op gebeurtenissen die werkelijk hebben plaatsgevonden. Ze werden aan de schrijfster verteld door Hiltje, die bij haar als dienstmeisje in de huishouding werkte en de oudste dochter was van Harmke Feenstra-Tuinstra, die in het boek Afke wordt genoemd. Afke's tiental verscheen voor het eerst in 1903 en is een van de klassiekers uit de Nederlandse jeugdliteratuur. Nynke van Hichtum is het pseudoniem van Sjoukje Bokma de Boer (1860-1939). Zij wordt beschouwd als de belangrijkste kinderboekenschrijfster uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Zowel tijdens haar leven als daarna kreeg haar werk veel waardering.

In De tijdmachine reist een Victoriaanse wetenschapper naar het jaar 802.701 na Christus, waar hij tot zijn vreugde ontdekt dat het lijden is vervangen door schoonheid en tevredenheid in de vorm van de Eloi, een decadente elfachtige soort die afstamt van de mens. Maar hij komt er al snel achter dat ze slechts de restanten zijn van een eens grote cultuur – nu zwak en in angst levend voor nog een ander ras dat blijkt te bestaan, de angstaanjagende aapachtige Morlocks die op de loer liggen in diepe tunnels en die zijn terugkeer naar het heden bedreigen. De tijdmachine is huiveringwekkend, profetisch en enorm invloedrijk. De roman wordt beschouwd als een van de vroegste sciencefictionwerken en Wells als de grondlegger van het subgenre tijdreizen.

De novelle Carmen van de Franse schrijver Prosper Mérimée vormde de basis voor de wereldberoemde gelijknamige opera van Georges Bizet. Het gepassioneerde liefdesverhaal van de vrijheidslievende Spaanse zigeunerin Carmen en de trotse Baskische don José Navarro illustreert een mengeling van romantiek en realisme die als typerend voor de stijl van Mérimée kan worden beschouwd. Het verhaal staat bol van de dramatiek die grotendeels is gebaseerd op de noodlottige aantrekkingskracht die de beide hoofdpersonen op elkaar uitoefenen en op de onverenigbaarheid van beide karakters. ‘Mérimée’s Carmen is de korte, krachtige versie van dat verhaal waarvan wij kennelijk niet genoeg kunnen krijgen en dat samen kan worden gevat in drie woorden: verlangen, verleiding, ondergang.’ – Arnon Grunberg

De zeventienjarige Effi Briest, de enige dochter van een aristocraat, wordt uitgehuwelijkt aan de veel oudere baron Geert von Innstetten, een vroegere aanbidder van haar moeder. Hij is een ambitieuze man van karakter en principes, Effi kan volgens haar ouders een welvarende toekomst tegemoet zien. Maar wanneer ze zich in de benauwende sfeer van het provinciestadje Kessin bevindt waar haar man districtscommissaris is, in een huis dat haar angst aanjaagt, en haar man, die innemend en correct maar geen romanticus is, vaak voor zijn werk van huis is, begint ze zich eenzaam en verloren te voelen in dit gearrangeerde huwelijk. In Effi portretteert Fontane met sympathie en psychologische scherpte het lot van een jonge vrouw die gevangen zit in een ongelukkig huwelijk, en de tragische gevolgen van het overtreden van meedogenloze sociale codes. Effi Briest is een hoogtepunt in de Duitse literatuur, een intrigerende en vlot geschreven klassieker die gerekend wordt tot een reeks negentiende-eeuwse realistische romans als Madame Bovary, Anna Karenina, La Regenta, Verboden liefde en Eline Vere. ‘Een Europees meesterwerk.’ – Thomas Mann

Marianne Philips verrast met deze sprankelende roman over het revolutionaire, tragische en luchthartige Wenen van 1933. Rondom een gouden bruiloft als middelpunt speelt zich het kleurig gebeuren af van één etmaal: politieke beroering, verarmde aristocratie, muziek, liefde, ontwortelde felle jeugd. Philips heeft de verhalen van de verschillende personages zo prachtig in elkaar laten grijpen dat er een organische eenheid is ontstaan, waar speelsheid en tragiek, bruiloftsgenoegens en noodlotsdreiging afwisselen en elkaars effect versterken. Maar het allermooiste is wel dat in dit wisselende spel van tegendelen de sfeer van het oude, voorbije Wenen aanwezig is, onvergankelijk in zijn onvergankelijkheid. Met Bruiloft in Europa heeft Philips een uitermate levenskrachtige roman geschreven, die in zijn veelzijdige mensenliefde tot de opvallendste romans van de Nederlandse literatuur gerekend mag worden.

De amorele en schelmachtige levensgenieter Tobias Termaete, met zijn dandyisme en zijn verachting van andere mensen, bezint zich op zijn leven na de ontvangst van een briefje over de zelfmoord van een bekende, en aanvaard de zekerheid van de dood. Merkwaardig genoeg lukt het hem steeds weer zich de dood van het lijf te houden en slaagt hij er ten slotte in te breken met het verleden. Dit in zuiver en suggestief proza geschreven verhaal behoort tot de hoogtepunten uit onze romanliteratuur. J. van Oudshoorn, pseudoniem van Jan Koos Feylbrief (1876-1951), is een van de merkwaardigste schrijvers van zijn generatie. ‘Nee, ik geloof niet dat er in de Nederlandse literatuur noch ook in andere literaturen iets soortgelijks te vinden is en daarom behoren de werken van Van Oudshoorn voor mij bij ‘het beste aller dingen’.’ – Maarten ’t Hart