Zoals heden ten dage van jihadistisch en rechts-extremistisch terrorisme, hing in het fin de siècle voortdurend de dreiging van gewelddadig anarchisme in de lucht. In de roman De dromers (1900) beschrijft Maurits Wagenvoort de wederwaardigheden en het gevoelsleven van Hugo de Vos, een jonge socialist die om een gevangenisstraf in Nederland te ontlopen de wijk heeft genomen naar Parijs. Door de omgang met allerlei kleurrijke en idealistische figuren en door de armoede en onrechtvaardigheid die hij om zich heen ziet, radicaliseert hij geleidelijk tot het anarchisme en pleegt een terroristische daad. Wagenvoort was een van Couperus' beste vrienden en De dromers een van diens lievelingsromans. Het was een in zijn tijd veelbesproken werk en bijzonder populair onder anarchisten. De roman zou een kleine klassieker uit de Nederlandse literatuur kunnen zijn maar is volstrekt 'vergeten'. De Parijse setting, aangekleed met anarchisme, moderne kunst, mystiek, occultisme en decadentie maken het een buitengewoon levendige roman die eenieder met interesse in Couperus, politieke geschiedenis en cultuurhistorie zal boeien. De dromers is het vierde deel in de reeks Rondom Couperus, waarin door Couperus bewonderde, beïnvloede of anderszins verwante literaire teksten van rond 1900 zullen worden uitgegeven. De reeks wordt verzorgd door fin de siècle-kenner Sander Bink van rond1900.nl.

Het absolute meesterwerk Een Hollands drama is een psychologische roman over het besef van zonde en schuld. In de intrigerende roman, die zich afspeelt in het 19de-eeuwse Haarlem, staat de strijd centraal tussen de rechtvaardige kruidenier Gerbrand Werendonk en zijn lichtzinnige neef Floris. Een strijd waarin beiden hun ondergang tegemoet gaan.'Zonder twijfel een van de beste, zo niet de allerbeste roman van Van Schendel.' - Nop Maas

Betsy den Ekster is een ongelukkig getrouwde, mooie jonge vrouw die haar man uit de weg laat ruimen om een beter huwelijk te kunnen doen en met behulp van goena-goena, of de stille kracht, probeert een keurige, in hoog aanzien staande, gelukkig getrouwde notaris in haar netten te strikken en zodoende bijna een gelukkig gezin te gronde richt. In de met energie geschreven roman Goena-goena geeft P.A. Daum (1850-1898) zonder opsmuk een haarscherp en kleurig beeld van het koloniale leven aan het eind van de 19de eeuw, ook nu nog doet zijn zeer leesbare roman nauwelijks verouderd aan.

‘Juffrouw Else’ beschrijft het morele dilemma van een sensitief 19-jarig meisje dat zich moet vernederen om de schulden van haar vader te voldoen. Het verhaal is weergegeven als monologue intérieur van de beproefde Else en is een van de beroemdste verhalen van Arthur Schnitzler (1862-1931) de onovertroffen chroniqueur van de samenleving van het Weense fin de siècle. Deze Oostenrijkse klassieker uit de wereldliteratuur is niet alleen een literair maar ook een psychologisch meesterwerk.

Het grijze kind is een roman over een vroegwijs kind; een kind met de blik van een grijsaard; een kind dat al veel beleefd heeft; een kind met die onbestaanbare voorlijkheid van begrip. 'Met een ironische, onthullende blik ziet het grijze kind het dwaze burgermansmilieu waarin het opgroeit. Zijn scherpe observaties werden genoteerd door Theo Thijssen, wiens geestige pen er een boek van maakte dat al tientallen jaren velen in ons land dierbaar is en stellig nog duizenden nieuwe vrienden maken zal.' - Simon Carmiggelt 'Het grijze kind is in het oeuvre van Thijssen een uitzonderlijk boek en ook in de literatuur kent het zijn weerga niet.' - T. van Deel 'Het is een meesterlijk, geestig, gemeen boek én het boek waar Thijssen zélf het meest om gaf.' - Guus Kuijer 'Voor mij mag Theo Thijssen zeker om dit boek de literatuurgeschiedenis in.' - Kees Fens

De biezenstekker is het jongetje Julken, een bastaardkind dat door zijn moeder bijna wordt vermoord en dat zij laat verkommeren om de gunsten van haar uit de gevangenis teruggekeerde man, Cloet, voor zich terug te winnen. Cyriel Buysse (1859-1932) was een belangrijke Vlaamse naturalistische auteur. Hij was medeoprichter van het toonaangevend tijdschrift ‘Van Nu en Straks’ en, samen met onder meer Louis Couperus, van het tijdschrift ‘Groot Nederland’. In ‘De biezenstekker’, dat voor het eerst in 1890 in het juninummer van ‘De Nieuwe Gids’ verscheen, beschrijft hij op meesterlijke wijze de rauwe levensrealiteit van de onderste laag van de bevolking in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De novelle maakte hem bekend in Nederland waar hij in het algemeen meer waardering zou vinden dan in Vlaanderen. Pas op latere leeftijd vond Buysse erkenning in Vlaanderen. In 1921 ontving hij de driejaarlijkse Staatsprijs voor Vlaams verhalend proza.

'De boer die sterft', een aangrijpend verhaal over het afscheid van het leven, is een van de meest imponerende prozawerken van Karel van de Woestijne (1878-1929) en een van de mooiste verhalen uit de Nederlandstalige literatuur.De eenzame en zich door het leven te kort gedaan voelende oude boer Nand wordt aan zijn sterfbed bezocht door de vijf zintuigen in de gedaante van vijf vrouwen die in zijn leven een rol gespeeld hebben. Door hem te herinneren aan het geluk dat hij in het verleden gekend heeft, kan hij toch verzoend sterven.Van de Woestijne schreef deze symbolische novelle in 1914 en het verscheen voor het eerst in 'Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift' in 1915. Het werd vrijwel meteen en unaniem geprezen als een meesterwerk en wordt tot de klassieken van de Nederlandse letterkunde gerekend.

De berg van licht is een historische roman over de opkomst en val van Bassianus-Antoninus-Helegabalus (Heliogabalus), een jonge en mooie androgyne Syrische zonnepriester, die door de Romeinen tot keizer wordt verheven en van 218 tot 222 over het in verval rakende Romeinse rijk heerste. Op een zeer beeldende manier, vol esthetisch hedonisme en met talloze verwijzingen naar homo-erotische liefde, weet Couperus het decadente Rome tot leven te wekken. De berg van licht wordt door velen gezien als Couperus' beste historische roman. Louis Couperus (1863-1923) wordt door velen beschouwd als een van de belangrijkste schrijvers uit de Nederlandse literatuur. Hij is auteur van een enorm oeuvre van o.a. psychologische romans, historische romans, reisimpressies, etc.

Onder de Romeinse keizers zijn er heel wat liederlijke figuren geweest. Maar als we de antieke bronnen mogen geloven spande de exotische Heliogabalus wel de kroon. Deze Syrische priester van de zonnegod Elagabal was pas 14 jaar toen hij in 218 tot keizer werd uitgeroepen. De vier jaar die er toen volgden behoren tot de meest bizarre in de geschiedenis van het Romeinse hof. Nooit eerder zag men een keizer die zich publiekelijk zozeer misdroeg en zo'n aanfluiting maakte van zijn bestuur. Zijn keizerschap had nog het meeste weg van een onafgebroken orgie. Na vier jaar was de maat meer dan vol en werd de jonge keizer door soldaten bruut vermoord. Wat van zijn korte bewind rest zijn voornamelijk sterke verhalen. Die zijn te vinden in een bonte levensbeschrijving van Heliogabalus, die deel uitmaakt van de zogenaamde Historia Augusta. Dat is een verzameling keizerbiografieën uit de vierde of vijfde eeuw, bedoeld als vervolg op Suetonius' Keizers van Rome. In harde bewoordingen veroordeelt de auteur het leven van de verdorven jonge keizer. Maar intussen kan hij zich ook heel aardig uitleven. Hij levert tal van sappige details over de onvoorstelbare luxe waarmee Heliogabalus zich omringde. Inderdaad: sensatiezucht is van alle tijden. Het schandelijke leven van Heliogabalus is een fascinerend kleinood vol perversie en decadentie, dat bijvoorbeeld Louis Couperus inspireerde tot zijn roman De berg van licht. Vincent Hunink (1962) is als latinist verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen (Radboud Institute for Culture & History en departement Geschiedenis, Kunstgeschiedenis en Oudheid). [www.vincenthunink.nl] Vierde herziene versie

In dezelfde periode dat hij de Neue Gedichte schrijft werkt de in Praag geboren Duitstalige dichter Rainer Maria Rilke in Parijs van 8 februari 1904 tot 27 januari 1910, bijna zes jaar, aan dit merkwaardige boek, de aantekeningen van de verarmde adellijke jonge Deen Malte Laurids Brigge. Door de bijzondere vorm en stijl van het verhaal zette Rilke hiermee de ontwikkeling in gang van de moderne roman, nog vóór Joyce, Proust en Kafka. Er zou in ‘Malte’ sprake zijn van ‘vertellen na de dood van het vertellen’, van een vroege poging een uitweg te vinden uit de crisis waarin de klassieke roman was geraakt. Hoewel de roman ruim een eeuw geleden geschreven werd, is het een verrassend actueel en invoelbaar boek. ‘Rilke bezat het zeldzame vermogen te kunnen verwoorden wat men, zelfs na lezing van zijn beschrijvingen, eigenlijk nog voor onbeschrijflijk houdt: zulke passages maken zijn ‘Malte’ absoluut onvergetelijk.’ — Trouw

Naar de vuurtoren is de meest autobiografische en ook meest virtuoze roman van Virginia Woolf. De roman gaat over het verblijf van het gezin Ramsay en een aantal vrienden in hun vakantiehuis op het eiland Skye. Op enige afstand buiten de kust staat de vuurtoren. Een voorgenomen bezoek aan de vuurtoren vormt de kern van deze bijzondere roman. ‘Deze roman is zo rijk, zo subtiel en zo machtig tegelijk, geschreven in die lichte Woolfstijl die altijd vreselijk zwaar op je maag ligt. Grandioos boek.’ — NRC Handelsblad ‘Virginia Woolfs beschrijving van de bijna onzichtbare liefde van de Ramsays heeft eeuwigheidswaarde.’ — Trouw

De ontnuchtering van Kate Chopin gaat over een getrouwde vrouw die op zoek is naar meer persoonlijke vrijheid en een bevredigender leven. De roman zorgde toen het in 1899 verscheen voor veel opschudding en werd veroordeeld als morbide, vulgair en onaangenaam. Tegenwoordig wordt de roman gezien als een baanbrekend en belangrijk meesterwerk waarmee de auteur haar tijd ver vooruit was. ‘Scherpzinnig, briljant en ontroerend’ – Maggie O’Farrell ‘Ongelooflijk hoe eigentijds en scherpzinnig De ontnuchtering geschreven is.’ – Dieuwertje Mertens, Het Parool