Het spook dat rondwaart in Canterville Chase heeft een prachtige staat van dienst. Maar wanneer een nuchtere en pragmatische Amerikaanse familie het kasteel betrekt en niet erg onder de indruk blijkt te zijn, raakt het spook danig gefrustreerd. Als hij dan ook nog gepest wordt door de jongste kinderen wordt het spook diep ongelukkig. Gelukkig voor het spook krijgt de dochter van het gezin medelijden. Het spook van Canterville is een parodie op de gothic novel. Het is een buitengewoon geestige en meesterlijk geschreven novelle waarin Oscar Wilde’s grote stilistische gaven en zijn sterk gevoel voor humor duidelijk tot uiting komen.

Deze indrukwekkende en vlot geschreven roman gaat over een van de meest oorspronkelijke vrouwelijke personages in de victoriaanse literatuur, Margaret Hale. Elizabeth Gaskell creëerde haar om de stereotype rol van de vrouw in de 19de eeuw te bekritiseren. De titel die Gaskell in eerste instantie aan de roman had gegeven was dan ook Margaret Hale, maar onder druk van haar uitgever Charles Dickens wijzigde zij die naar Noord en zuid verwijzend naar een van de belangrijke thema’s van het boek, namelijk het contrast tussen het zuidelijke platteland en het geïndustrialiseerde noorden van Engeland. In Noord en zuid verweeft Gaskell op vakkundige wijze een meeslepend liefdesverhaal met een botsing tussen sociale rechtvaardigheid en winstbejag. De suggestie dat de roman een sociaal bewogen Pride and Prejudice is, is wel degelijk steekhoudend.

Goethe werd tot het schrijven van Unterhaltungen deutscher Ausgewanderten geïnspireerd door de Decamerone. Wat de pest in Florence was voor Boccaccio, was voor Goethe het uitbreken van de Franse Revolutie en de gevolgen daarvan voor Duitsland. Het omlijstende verhaal van deze raamvertelling gaat over de leden van een Duitse adellijke familie die door de Fransen uit hun huis en over de Rijn zijn verdreven. Wanneer de familieleden onderling ruziën over de politieke situatie weet de matriarchale barones von C. de lieve vrede te bewaren door voor te stellen om elkaar te amuseren door verhalen te vertellen. De eerste verhalen verschijnen in 1795 in het door Goethes vriend Friedrich Schiller opgerichte tijdschrift Die Horen. Goethe zal het project echter niet voltooien, al schrijft hij op 3 februari 1798 nog een half dozijn sprookjes en verhalen in gedachten te hebben voor een vervolg. Er worden zeven verhalen verteld: twee spookverhalen, twee amoureuze anekdotes, en twee wat langere moralistische verhalen, Goethes emulatio eindigt met een wonderlijk allegorisch sprookje. Hoewel het nastreven van Boccaccio niet is gelukt, schreef Goethe met Het sprookje een van de hoogtepunten uit de Duitse literatuurgeschiedenis.

Dokter Glas geeft een gedetailleerd verslag weer van het innerlijk conflict van de eenzelvige arts Tyko Glas die in het Stockholm van het fin de siècle in gewetensnood raakt door zijn gevoelens voor een patiënte. Deze controversiële psychologische roman in dagboekvorm is een meesterwerk uit de Zweedse literatuur dat de lezer met aangrijpende intensiteit confronteert met een huiveringwekkend moreel dilemma. ‘Doctor Glas is een van die prachtige boeken die nu nog net zo fris en levendig lijken als op de eerste dag van publicatie.’ – Margaret Atwood ‘Een van de volmaaktste romans over moord en liefde.’ – Maarten ‘t Hart

Toen het voor het eerst in 1774 in Duitsland verscheen, veroorzaakte Het lijden van de jonge Werther een sensatie. De publicatie maakte de 24-jarige Goethe tot een van de eerste internationale literaire beroemdheden. De briefroman geeft een gedetailleerd verslag van het verblijf van Werther, een intelligente romantische jongeman, in een idyllisch dorp waar hij de mooie zachtaardige Lotte ontmoet. Ondanks dat hij weet dat Lotte al verloofd is wordt de gevoelige Werther verliefd op haar. Hij is niet in staat zijn hartstocht te bedwingen en zijn verliefdheid kwelt hem tot het punt van wanhoop. Goethes verkenning van de geest van een jonge kunstenaar die op gespannen voet staat met de samenleving en slecht toegerust is om met het leven om te gaan, blijft even aangrijpend en boeiend als toen het voor het eerst werd geschreven. ‘Het blijft een boek van alle tijden.’ – Gerrit Komrij

‘De markiezin van O…’ is misschien wel de bekendste novelle van Heinrich von Kleist (1777-1811). Het verhaal begint met een onalledaagse advertentie in de krant waarin mevrouw de markiezin van O..., een weduwe met een voortreffelijke reputatie en moeder van twee welopgevoede kinderen, laat bekendmaken dat ze, buiten haar medeweten, in gezegende omstandigheden is geraakt, dat de vader van het kind dat zij zal baren zich moet melden en dat zij, uit consideratie met haar familie, besloten heeft met hem te trouwen. Aansluitend op deze annonce wordt in deze bijzondere whodunit terugblikkend op meesterlijke wijze onthuld hoe het zover is gekomen. Deze klassieker is een van de belangrijkste en meest gelezen werken uit de Duitse literatuur. 'Kleist was een van de grootste, origineelste en meest ambitieuze schrijvers binnen het Duitse taalgebied.´ – Thomas Mann

Laurence Sterne (1713-1768) schreef Een sentimentele reis door Frankrijk en Italië aan het einde van zijn leven, en stierf voordat hij het kon voltooien, zodat het einde even abrupt is als het unieke begin. Hij verwerkte de indrukken en ervaringen die hij had opgedaan tijdens zijn reizen in Frankrijk en Italië tussen 1762 en 1766, en portretteerde zichzelf in de fictieve hoofdpersoon Yorick, die net als hijzelf een anglicaanse dominee is, voor zijn gezondheid in Frankrijk rondreist, en een groter libido heeft dan door de maatschappij passend wordt gevonden. Het is een sentimentele reis, dat wil zeggen een verslag van de persoonlijke gevoelens en impressies van de reiziger Yorick, die zich weinig aantrekt van de chronologie en nauwelijks geïnteresseerd is in de gevolgde route of in de door reisgidsen aanbevolen bezienswaardigheden. Een klassieker, prachtig en toegankelijk vertaald door Piet Verhoeff en Peter de Voogd. ‘Een sentimentele reis door Frankrijk en Italië spot met al onze verwachtingen.’ Trouw ‘Als bron van inspiratie voor grootheden als Goethe, Gogol, Joyce, Calvino en Kundera behoort Laurence Sterne tot de invloedrijkste schrijvers ooit.’ Pieter Steinz

‘Juffrouw Else’ beschrijft het morele dilemma van een sensitief 19-jarig meisje dat zich moet vernederen om de schulden van haar vader te voldoen. Het verhaal is weergegeven als monologue intérieur van de beproefde Else en is een van de beroemdste verhalen van Arthur Schnitzler (1862-1931) de onovertroffen chroniqueur van de samenleving van het Weense fin de siècle. Deze Oostenrijkse klassieker uit de wereldliteratuur is niet alleen een literair maar ook een psychologisch meesterwerk.

Uit het leven van een nietsnut gaat over een molenaarszoon die door zijn vader van huis wordt weggestuurd omdat hij niets uitvoert. Met zijn geliefde viool als metgezel begeeft de lichtzinnige, reisluchtige en natuurminnende nietsnut zich op een tocht die hem naar Wenen en Rome leidt. Onderweg raakt hij verwikkeld in een geheimzinnige liefdesgeschiedenis en andere wonderlijke en kleurrijke avonturen. Dit van zwerflust, romantisch verlangen en natuurliefde doortrokken dichterlijke verhaal van de vroegnegentiende-eeuwse schrijver Joseph von Eichendorff wordt beschouwd als een hoogtepunt van de Romantische literatuur. Hij heeft hiermee een werk afgeleverd dat ook vandaag de dag nog tot de verbeelding spreekt. Je krijgt het gevoel mee op reis te worden genomen; een reis die je niet mag missen! ‘Het is niets dan droom, muziek, loslaten, rondzwervend posthoorngeschal, reislust, heimwee, vuurwerk in een nachtelijk park, dwaze gelukzaligheid, zodat je oren klinken en je hoofd gonst van poëtische betovering en verwarring.’ – Thomas Mann

Naar de vuurtoren is de meest autobiografische en ook meest virtuoze roman van Virginia Woolf. De roman gaat over het verblijf van het gezin Ramsay en een aantal vrienden in hun vakantiehuis op het eiland Skye. Op enige afstand buiten de kust staat de vuurtoren. Een voorgenomen bezoek aan de vuurtoren vormt de kern van deze bijzondere roman. ‘Deze roman is zo rijk, zo subtiel en zo machtig tegelijk, geschreven in die lichte Woolfstijl die altijd vreselijk zwaar op je maag ligt. Grandioos boek.’ — NRC Handelsblad ‘Virginia Woolfs beschrijving van de bijna onzichtbare liefde van de Ramsays heeft eeuwigheidswaarde.’ — Trouw

In dezelfde periode dat hij de Neue Gedichte schrijft werkt de in Praag geboren Duitstalige dichter Rainer Maria Rilke in Parijs van 8 februari 1904 tot 27 januari 1910, bijna zes jaar, aan dit merkwaardige boek, de aantekeningen van de verarmde adellijke jonge Deen Malte Laurids Brigge. Door de bijzondere vorm en stijl van het verhaal zette Rilke hiermee de ontwikkeling in gang van de moderne roman, nog vóór Joyce, Proust en Kafka. Er zou in ‘Malte’ sprake zijn van ‘vertellen na de dood van het vertellen’, van een vroege poging een uitweg te vinden uit de crisis waarin de klassieke roman was geraakt. Hoewel de roman ruim een eeuw geleden geschreven werd, is het een verrassend actueel en invoelbaar boek. ‘Rilke bezat het zeldzame vermogen te kunnen verwoorden wat men, zelfs na lezing van zijn beschrijvingen, eigenlijk nog voor onbeschrijflijk houdt: zulke passages maken zijn ‘Malte’ absoluut onvergetelijk.’ — Trouw

Onder de Romeinse keizers zijn er heel wat liederlijke figuren geweest. Maar als we de antieke bronnen mogen geloven spande de exotische Heliogabalus wel de kroon. Deze Syrische priester van de zonnegod Elagabal was pas 14 jaar toen hij in 218 tot keizer werd uitgeroepen. De vier jaar die er toen volgden behoren tot de meest bizarre in de geschiedenis van het Romeinse hof. Nooit eerder zag men een keizer die zich publiekelijk zozeer misdroeg en zo'n aanfluiting maakte van zijn bestuur. Zijn keizerschap had nog het meeste weg van een onafgebroken orgie. Na vier jaar was de maat meer dan vol en werd de jonge keizer door soldaten bruut vermoord. Wat van zijn korte bewind rest zijn voornamelijk sterke verhalen. Die zijn te vinden in een bonte levensbeschrijving van Heliogabalus, die deel uitmaakt van de zogenaamde Historia Augusta. Dat is een verzameling keizerbiografieën uit de vierde of vijfde eeuw, bedoeld als vervolg op Suetonius' Keizers van Rome. In harde bewoordingen veroordeelt de auteur het leven van de verdorven jonge keizer. Maar intussen kan hij zich ook heel aardig uitleven. Hij levert tal van sappige details over de onvoorstelbare luxe waarmee Heliogabalus zich omringde. Inderdaad: sensatiezucht is van alle tijden. Het schandelijke leven van Heliogabalus is een fascinerend kleinood vol perversie en decadentie, dat bijvoorbeeld Louis Couperus inspireerde tot zijn roman De berg van licht. Vincent Hunink (1962) is als latinist verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen (Radboud Institute for Culture & History en departement Geschiedenis, Kunstgeschiedenis en Oudheid). [www.vincenthunink.nl] Vierde herziene versie